International interview Gary Sidley – With fear and shame obedience is enforced!

“Ik had nooit verwacht dat de overheid zo ver zou gaan bij het inzetten van verborgen manipulatietechnieken – zogenaamde ‘nudges’ om gehoorzaamheid aan coronamaatregelen af te dwingen”, stelt de Britse psycholoog Gary Sidley in een interview met De Andere Krant. Volgens Sidley past “het bewust aanjagen van angst en schaamte niet in een democratie, en is het onethisch”. Het drijft zelfs mensen tot zelfmoord, constateert hij.

Gary Sidley werkte jarenlang als klinisch psycholoog voor de Britse National Health Service. Sinds zijn vervroegde pensioen in 2013 zet hij zich als vrijwilliger in voor verbeteringen in de geestelijke gezondheidszorg. Sinds 2020 maakt hij zich met andere psychologen, artsen, wetenschappers en economen in het Health Advisory & Recovery Team (HART) hard voor een open debat over het coronabeleid. Met veertig andere psychologen heeft hij het Britse parlement en de beroepsvereniging British Psychological Society aangeschreven met het verzoek om een grootschalig onderzoek en publiek debat over het onethische gebruik van inzichten uit de gedragswetenschappen. Sidley deelt zijn inzichten op zijn blog Coronababble coronababble.com

Wat zijn nudges, en waarom zijn ze volgens jou, en je collega’s onethisch?

Nudges zijn psychologische technieken om mensen te overtuigen. Ze zijn gericht op onbewuste gewaarwording. Ze zijn verborgen, daardoor worden mensen beïnvloed zonder dat ze het doorhebben. Dat kan omdat een groot deel van ons gedrag en keuzes via een automatische piloot verloopt. Ze zijn op drie manieren toegepast, allemaal ethisch dubieus. Ten eerste, het bewust aanjagen van angst. In het jargon van gedragswetenschappers zijn dit ‘affect-nudgesʼ. Het komt erop neer dat een angstige populatie heel gehoorzaam is. Ten tweede zijn er de ‘ego-nudgesʼ, die gebruik maken van het feit dat we graag een positief zelfbeeld hebben, het idee dat we nette mensen zijn. De nudges gaven het beeld dat degene die de regels volgden ‘goed’ en deugdzaam zijn, en degenen die niet meedoen slecht. De derde reden is ‘normatieve druk’. Het gevoel een minderheid te zijn is voor mensen heel oncomfortabel. Normatieve nudges richten zich op groepsdruk. Bijvoorbeeld door te suggereren dat degenen die zich niet laten vaccineren op een of andere manier afwijkend zijn. Samen zorgen de ‘affect’-, ‘ego’-, en ‘normatieve’ nudges voor angst, schaamte en het creëren van zondebokken.

Ik stel ethische vragen over de methoden, de doelen, de transparantie waarmee kennis uit de gedragswetenschappen is ingezet. Past dat in een democratie, in een beschaafde samenleving, om angst en psychologische stress aan te wakkeren om mensen ‘het juiste’ te laten doen voor het ‘algemene belang’? Dat zijn nogal sinistere redenen die telkens worden gegeven door de staat om nudges goed te praten. Daarnaast hebben nudges natuurlijk onbedoelde gevolgen. Wanneer je angst, schaamte en groepsdruk inzet, resulteert dit in geestelijke gezondheidsproblemen. De nudges hebben zeker bijgedragen aan de oversterfte die niet aan Covid te wijden is. Mensen durfden niet naar het ziekenhuis te gaan, er zijn bejaarden aan eenzaamheid overleden, omdat familie te bang was hen te bezoeken. Daarnaast werden ongevaccineerden echt zwartgemaakt, waardoor ze een aparte groep zijn gaan vormen, die bijna buiten de samenleving staat.

Verder zijn er ethische kanttekeningen te plaatsen bij de doelen waarvoor de nudges worden ingezet. Moeten we deze technieken gebruiken om mensen te overtuigen om maatregelen te volgen die niet getest zijn en die niet op wetenschappelijk bewijs berusten? Voor de lente van 2020 zijn er nog nooit lockdowns ingesteld om de publieke gezondheid te beschermen, en gezonde mensen binnen op te sluiten, scholen te sluiten, enzovoort. Er was discussie, er speelden nog veel vragen. Ik denk dat mensen de toepassing van deze technieken veel eerder zouden accepteren wanneer het doel bijvoorbeeld is om gewelddadige misdaad terug te dringen.

Nudges worden nu ook ingezet voor agenda’s als de ‘inclusieve’ samenleving, klimaatverandering en digitalisering. Het is dan bijna niet meer mogelijk een discussie aan te gaan over die onderwerpen, want de overheid heeft al besloten wat ‘het juiste’ is.

Precies. Bij klimaat gaan ze uit van een wetenschappelijke consensus, en er worden heel veel nudges op dit onderwerp ingezet. Onlangs werd bekend dat de zender Sky TV samenwerkt met de gedragsexperts uit het Behavioral Insights Team (BIT, een door de Britse overheid opgezette onderneming die wereldwijd ambtenaren traint in het toepassen van gedragswetenschappen – red.). Ze lieten trots weten dat elk tv-programma, maakt niet uit of het comedy, drama, een documentaire of nieuws is, onderliggende boodschappen zou uitzenden om CO2-neutraal te worden.

Dat brengt ons bij de derde ethische kanttekening bij de inzet van nudges: transparantie. De boodschappen richten zich altijd op onbewuste gewaarwording. Dat wijkt sterk af van traditionele overheidsbeïnvloeding, die gericht was op het geven informatie en rationeel en bewust verwerken daarvan. Tot slot zijn er grote ethische vragen over informed consent, bewuste instemming. De hoeksteen van de psychologische en medische praktijk, of het nu gaat om psychologische technieken of medische interventies, is dat je niets oplegt aan een individu zonder toestemming te vragen. Je geeft alle informatie, de voordelen, de nadelen, en je vraagt: wil je dit aangaan of niet?

Voor ethische medische experimenten zijn de Neurenberg-principes ontwikkeld. Bestaan die ook voor sociale experimenten? Zoals het Stanford Prison Experiment van Philip Zimbardo in 1971. Dat liep binnen een week uit de hand en werd na extern ingrijpen stopgezet. Heeft dat niet tot ethische richtlijnen geleid?

In het VK hebben we de Psychological Society, een beroepsvereniging die toeziet op de ethische uitvoering van psychologie. We hebben hen aangeschreven over onze eerdergenoemde ethische kanttekeningen, en zij gaven aan dat er geen ethische problemen zijn bij het gebruik van nudges tijdens corona omdat deze in verhouding waren tot het risico van het virus. Dat is mijns inziens een dubieuze aanname. Sommige van de psychologen en gedragswetenschappers die de overheid adviseren, zitten ook in de Psychological Society. Dus waarschijnlijk zijn ze niet helemaal onpartijdig.

Ik geloof dat het publiek het recht heeft om te weten dat ze voortdurend onbewust beïnvloed worden op een heel scala van onderwerpen – van publieke gezondheid, tot klimaat en meer. Die beïnvloeding is niet zonder gevolgen. Bijvoorbeeld, onlangs kwam er hier een schandaal naar buiten. De overheid had een hele set aan nudges ingezet die druk zetten op ondernemers om schulden terug te betalen. Negen van de doelwitten pleegden zelfmoord. Tijdens het onderzoek naar de campagne werden de zelfmoorden in verband gebracht met het inzetten van kennis uit de gedragswetenschappen.

Dat zijn nogal extreme onbedoelde bij-effecten. Zie je die ook terug bij de corona-nudges?

De cijfers over zelfmoorden zijn nog niet binnen. Maar wat ik hoor van mijn collega’s in de klinische praktijk, is dat er een duidelijke stijging is van mensen met psychische problemen, zoals angsten, depressie, zelfmoordneigingen, en eetproblemen.

Wie is verantwoordelijk voor die onbedoelde bij-effecten? Mensen zijn onbewust, door het sturen naar specifieke opties en het elimineren van alternatieve keuzes, naar bepaald gedrag gestuurd door gedragswetenschappers. Als hun gedrag niet uit een bewuste keuze voortkwam, wie is er dan verantwoordelijk? De gemanipuleerde individuen of de manipulerende gedragswetenschappers?

Dat is een belangrijke vraag, want nudges gaan voorbij aan individuele verantwoordelijkheid. In een democratie zou de staat ons informatie moeten geven en ons zelf onze keuzes moeten laten maken. Zolang we geen misdaden begaan, is er verder niets nodig. De nudges zijn paternalistisch en infantiliserend. Het haalt vrije keuze weg bij het individu en zegt “de Staat weet het ʼt beste”. Volgens mij zou de staat grenzen moeten bewaken en zorgen voor een sociaal vangnet. Maar verder moet de inmenging van de staat in het leven van burgers beperkt zijn. Ik had nooit verwacht ooit censuur en beïnvloeding te zien in de mate waarop dat nu in de media en ook in de wetenschap plaatsvindt. Daarom is het echt belangrijk dat we blootleggen wat hier aan de hand is, hoe breed de gedragsmanipulatie wordt toegepast en wordt uitgebreid. Voor de staat komt dit goed uit, want het geeft ze meer controle. Een transparant publiek debat over het grootschalige gebruik van nudges is daarom hoognodig.

“I never expected that the government would go so far as to use hidden manipulation techniques – so-called ‘nudges’ to enforce obedience to corona measures,” says British psychologist Gary Sidley in an interview with De Andere Krant. According to Sidley, “consciously instilling fear and shame is not part of a democracy and is unethical.” It even drives people to suicide, he notes.

Gary Sidley worked for many years as a clinical psychologist for the British National Health Service. Since his early retirement in 2013, he has volunteered for improvements in mental health care. Since 2020, he has been working together with other psychologists, doctors, scientists and economists in the Health Advisory & Recovery Team (HART) for an open debate about corona policy. Together with 40 other psychologists, he wrote to the British Parliament and the professional association British Psychological Society requesting a large-scale investigation and public debate on the unethical use of insights from the behavioral sciences. Sidley shares his insights on his blog Coronababble coronababble.com

What are nudges, and why do you and your colleagues think they are unethical?

Nudges are psychological techniques to convince people. They are aimed at subconscious awareness. They are hidden, so people are influenced without them realizing it. This is possible because a large part of our behavior and choices is automatic. They have been applied in three ways, all of them ethically questionable. First, consciously instilling fear. In the jargon of behavioral scientists, these are ‘affect-nudges’. The bottom line is that a fearful population is very obedient. Second, there are the ego-nudges, who take advantage of the fact that we like to have a positive self-image, the idea that we are decent people. The nudges gave the impression that those who followed the rules are “good” and virtuous, and those who do not participate are bad. The third reason is ‘normative pressure’. The feeling of being a minority is very uncomfortable for people. Normative nudges focus on peer pressure. For example, by suggesting that those who do not get vaccinated are deviant in some way. Together, the ‘affect’, ‘ego’, and ‘normative’ nudges create fear, shame and the creation of scapegoats.

I ask ethical questions about the methods, the goals and the transparency with which knowledge from the behavioral sciences has been used. Is that fitting in a democracy, in a civilized society, to instill fear and psychological stress to make people do ‘the right thing’ for the ‘common good’? Those are rather sinister reasons given by the state to justify nudges. In addition, nudges naturally have unintended consequences. When you use fear, shame and peer pressure, this results in mental health problems. The nudges have certainly contributed to the excess mortality that cannot be attributed to Covid. People did not dare to go to the hospital, elderly people have died of loneliness because family was too afraid to visit them. In addition, unvaccinated people were really blacked out, making them a separate group, which is almost outside society.

There are also ethical comments to be made about the purposes for which the nudges are used. Should we use these techniques to convince people to follow measures that have not been tested and are not based on scientific evidence? Before spring 2020, there have never been any lockdowns in place to protect public health, lock healthy people indoors, close schools, and so on. There was discussion, there were still many questions. I think people would be much more likely to accept the application of these techniques when the goal is, for example, to reduce violent crime.

Nudges are now also being used for agendas such as the ‘inclusive’ society, climate change and digitization. It is then almost impossible to enter into a discussion about these topics, because the government has already decided what is ‘the right thing’.

Precisely. For climate, they assume a scientific consensus, and a lot of nudges are used on this subject. It was recently announced that Sky TV is working together with behavioral experts from the Behavioral Insights Team (BIT, a company set up by the British government that trains civil servants worldwide in the application of behavioral sciences – ed.). They proudly announced that any TV program, whether it be comedy, drama, documentary or news, would broadcast underlying messages to become carbon neutral.

This brings us to the third ethical comment on the use of nudges: transparency. The messages always focus on unconscious awareness. This is very different from traditional government influencing, which was aimed at providing information and processing it rationally and consciously. Finally, there are major ethical questions about informed consent. The cornerstone of psychological and medical practice, be it psychological techniques or medical interventions, is not to impose anything on an individual without asking permission. You give all the information, the advantages, the disadvantages, and you ask: do you want to enter into this or not?

The Nuremberg Principles have been developed for ethical medical experiments. Do they also exist for social experiments? Such as Philip Zimbardo’s Stanford Prison Experiment in 1971. It got out of hand within a week and was stopped after external intervention. Hasn’t that led to ethical guidelines?

In the UK we have the Psychological Society, a professional association that oversees the ethical practice of psychology. We wrote to them about our aforementioned ethical concerns, and they indicated that there are no ethical concerns in using nudges during corona as they were proportional to the risk of the virus. I think that is a dubious assumption. Some of the psychologists and behavioral scientists who advise the government are also on the Psychological Society. So probably they are not completely impartial.

I believe the public has a right to know that they are constantly being unconsciously influenced on a whole range of issues – from public health, to climate and more. This influence is not without consequences. For example, a scandal came out here recently. The government had deployed a whole set of nudges that put pressure on entrepreneurs to repay debts. Nine of the targets committed suicide. During the campaign investigation, the suicides were associated with the use of knowledge from the behavioral sciences.

Those are pretty extreme unintended side effects. Do you also see them in the corona nudges?

The numbers on suicides are not yet in. But what I hear from my colleagues in clinical practice is that there has been a marked increase in people with mental health problems, such as anxiety, depression, suicidal tendencies, and eating disorders.

Who is responsible for those unintended side effects? People are unconscious, by steering towards specific options and eliminating alternative choices, directed towards certain behavior by behavioral scientists. If their behavior was not a conscious choice, who is responsible? The manipulated individuals or the manipulating behavioral scientists?

That is an important question, because nudges ignore individual responsibility. In a democracy, the state should give us information and let us make our own choices. As long as we don’t commit crimes, nothing else is needed. The nudges are paternalistic and infantilizing. It takes free choice away from the individual and says “the State knows best”. I think the state should guard borders and provide a social safety net. But otherwise the interference of the state in the lives of citizens must be limited. I never expected to see censorship and influence to the extent that it is happening now in the media and also in science. That’s why it’s really important that we expose what’s going on here, how broadly the behavioral manipulation is being applied and expanded. This works out well for the state because it gives them more control. A transparent public debate about the large-scale use of nudges is therefore urgently needed.